φιλοτελισμός

Είναι η συλλογή γραμματοσήμων και άλλων ταχυδρομικών ενσήμων είτε για ευχαρίστηση είτε για κέρδος. Ο φ. γεννήθηκε σχεδόν αμέσως –μετά την εμφάνιση των πρώτων γραμματοσήμων– ως συλλεκτική μανία ή ως μόδα, γρήγορα όμως προσέλαβε και οικονομική σημασία, δημιουργώντας ένα δραστήριο εμπόριο, μια βιομηχανία για την κατασκευή λευκωμάτων και άλλων βοηθητικών ειδών και μια ακμάζουσα εκδοτική επιχείρηση. Παράλληλα δημιουργούνταν και οι φιλοτελικές οργανώσεις, που σήμερα συγκεντρώνουν χιλιάδες μέλη σε όλον τον κόσμο. Στα πρώτα χρόνια οι συλλογές ήταν γενικές και αποτελούνταν από μεταχειρισμένα γραμματόσημα, με ουσιαστικό κριτήριο τη σπανιότητα. Το γραμματόσημο ήταν, για τον συλλέκτη, σύμβολο μακρινών τόπων και μάρτυρας ιστορικών γεγονότων. Γύρω στο 1930 οι αντιλήψεις άρχισαν να αλλάζουν: τώρα δινόταν μεγαλύτερη σημασία στην αισθητική μορφή του γραμματοσήμου και στην κατάστασή του. Συγχρόνως ο μεγάλος αριθμός γραμματοσήμων που κυκλοφορούσαν σε όλο τον κόσμο καθιστούσε σχεδόν αδύνατες τις γενικές συλλογές. Κι έτσι δημιουργήθηκαν οι ειδικές: π.χ. αεροπορικών γραμματοσήμων με τις διάφορες υποδιαιρέσεις τους. Κοντά στους παραδοσιακούς αυτούς τύπους συλλογής παρουσιάστηκαν και οι θεματικές, που έχουν ως κριτήριο το θέμα που εικονίζει το γραμματόσημο: π.χ. λουλούδια ή του Ερυθρού Σταυρού, πλοία κ.ά. Ιδιαίτερος τύπος θεματικής συλλογής είναι αυτός που συγκεντρώνει το σύνολο των γραμματοσήμων που εκδόθηκαν σε όλες τις χώρες με συγκεκριμένες ευκαιρίες: π.χ. παγκόσμιο έτος προσφύγων, η καταπολέμηση της ελονοσίας κ.ά. Μετά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο άρχισε να διαδίδεται η συλλογή φακέλων πρώτης ημέρας κυκλοφορίας. Μια έστω και σύντομη ανάλυση των νεότερων τάσεων του φ. δεν μπορεί να αγνοήσει τη σημασία που απέκτησε το γραμματόσημο ως μέσο επενδύσεων: ασφαλές αγαθό κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πόλεμων, το γραμματόσημο που προορίζεται για συλλογές είναι σήμερα μέσο μεγάλων και διαδεδομένων επενδύσεων, που έχουν συντελέσει στη διάδοση του φ. και στην ενίσχυση του φιλοτελικού εμπορίου, αλλά συγχρόνως προκάλεσαν αύξηση κερδοσκοπικών φαινομένων επιβλαβών για τον φιλοτελισμό. Η Ελληνική Φιλοτελική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1925. Η «μαύρη πένα»: βρετανικό γραμματόσημο με τη βασίλισσα Βικτωρία. Το σπάνιο αυτό γραμματόσημο κυκλοφόρησε το 1840. Πάνω σειρά: απεικονίσεις Ερμή (1-4), τοπίου (5), Γεωργίου Β’ (6). Κάτω, αναμνηστικές εκδόσεις: πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες (7), Βαλκανικοί πόλεμοι (8), Εκατονταετηρίδα Επανάστασης 1821 (9), το «Όχι» (10), Χιλιετηρίδα Αγίου Όρους (11), Ελληνικά ψηφιδωτά (12). Συλλογή γραμματοσήμων με τίτλο «Προεδρία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», τα οποία παρουσίασε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών στο Ζάππειο Μέγαρο το α’ εξάμηνο 2003 (φωτ.ΑΠΕ).

* * *

ο, Ν

η ενασχόληση με την συλλογή και την μελέτη, καθώς και με την ανταλλαγή και εμπορία τών γραμματοσήμων.

[ΕΤΥΜΟΛ. < φιλοτελής + κατάλ. -ισμός*].